پیشرو در توسعه صنعتی و گسترش بن سازه های نوسازی و نوآوری صنعتی کشور در افق 1406
مدیریت مگاپروژه‌ها در دست مدیران ایرانی
ورود ایران به کلان‌پروژه‌های حوزه نفت و گاز هر چند بدون اما و اگر نیست و تحویل آنها در شاخص‌هایی مانند زمان تحویل و هزینه راه‌اندازی رتبه ضعیفی دارد اما باعث شده ایران به عنوان کشوری که توان راه‌اندازی و اجرای مگاپروژه‌ها را دارد شناخته شود. <p style="text-align: center;"><a href="http://idronews.ir/wp-content/uploads/2018/12/naft-niro.jpg"><img class="aligncenter size-full wp-image-10436" src="http://idronews.ir/wp-content/uploads/2018/12/naft-niro.jpg" alt="" width="600" height="400" /></a></p> پیمانکاران عمومی ایران که با عنوان جنرال‌کنتراکتور شناخته می‌شوند به لحاظ توان مدیریتی موقعیت مناسبی در میان اقتصادهای نوظهور منطقه به‌دست آورده‌اند. اگر چه شیوه اجرا و تامین مالی این پروژه‌ها در ایران توجیه اقتصادی پروژه‌ها را در بسیاری از موارد با مشکلات جدی روبه‌رو کرده اما به هر سوی توان مدیریتی کشور در این حوزه‌ها رشد قابل توجهی داشته است. یکی از حوزه‌هایی که ایران توانسته در آن به رشد مناسبی در زمینه مدیریت دست یابد، ساخت فازهای گازی و پالایشگاه‌های مرتبط در پارس جنوبی است. برخی از پیمانکاران بخش خصوصی در فازهای مختلف پارس جنوبی نقش داشتند و با اعتماد شرکت نفت و گاز پارس توانستند به مرور زمان توان خود را افزایش دهند. در این مسیر برخی پیمانکاران امروز آماده هستند تا مگاپروژههای حوزه گاز را در سایر کشورها هم اجرا کنند. با این حال، یکی از موضوعاتی که اکنون مطرح است به اعتبار بین‌المللی و قدرت چانه‌زنی این پیمانکاران با سایر کشورها مربوط می‌شود. از این رو، کارشناسان معتقدند سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران با احتساب توانی که دارد مسیر صدور خدمات مدیریتی کشور در حوزه مگاپروژه‌ها را باز خواهد کرد. هر چند که چند پیمانکار دیگر هم در این زمینه به لحاظ دانش فنی توان انجام این کار را دارند اما با توجه به اساسنامه و وظیفه ذاتی ایدرو که گسترش و توسعه است، به نظر می‌رسد این سازمان می‌تواند درهای بسته صدور خدمات مدیریتی مگاپروژه‌ها به کشورهای خارجی را باز کند. ایدرو پیشگام باشد محمد مشکین‌فام، مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: ایدرو از جمله پیمانکارانی بود که از فازهای ابتدایی پارس جنوبی حضور داشت. این سازمان توانست رفته‌رفته توان و حجم سرمایه‌گذاری خود را افزایش دهد. خوشبختانه با اعتمادی که در داخل کشور وجود داشت چند پیمانکار دیگر نیز توانستند به این قابلیت دست یابند. با این حال، مشکلی که اکنون وجود دارد درهای بسته صدور توانی است که پیمانکاران ایرانی در اجرای این پروژه‌ها به‌دست آورده‌اند. مشکین‌فام با بیان اینکه پس از گذشت چند سال ایدرو به عنوان رهبر کنسرسیوم فاز 17 و 18 انتخاب شد و این فاز مدتی است بدون مشکل به بهره‌برداری رسیده توضیح داد: این موضوع به معنی این است که ایدرو و دیگر پیمانکاران بزرگ پارس جنوبی امروز می‌توانند در کشورهای دیگر هم فعالیت داشته باشند. با این حال، تحریم‌ها و پایین بودن قدرت چانه‌زنی پیمانکاران ایرانی باعث شده تا مسیر صادرات این خدمات بسته باشد. ایدرو به عنوان یک سازمان دولتی و معتبر بین شرکت‌های خارجی می‌تواند این مسیر را باز کند تا دیگر پیمانکاران هم در همکاری با ایدرو بتوانند توان خود در کشورهای دیگر را به منصه ظهور برسانند. روابط استراتژیک، مانع تحریم شدن غلامرضا شرفی، عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی درباره توان صدور خدمات مدیریتی به کشورهای دیگر به صمت گفت: خوشبختانه ایران توان مدیریتی بالایی در راه‌اندازی مگاپروژههای عرصه نفت و گاز دارد اما به دلیل نبود دسترسی به منابع بین‌المللی، تحریم‌ها و مشکلات عرصه ساخت این توان در کشور زیر سایه مشکلات مانده است. البته باید این موضوع را هم در نظر داشت که کشورهای دارای منابع نفت و گاز در دنیا به‌سادگی حاضر به همکاری با شرکت‌های ایرانی نمی‌شوند اما برای این کار راه‌هایی وجود دارد. وی افزود: یکی از راهکارهای صدور خدمات مدیریتی کاهش نرخ و حمایت دولت است. شاید چندین دهه پیش زمانی که توتال وارد عرصه نفت شد نیاز به حمایت چندانی نداشت اما امروز این‌گونه نیست. تا حدود نیم قرن پیش فعالیت‌های عرصه نفت و گاز تا این اندازه افزایش پیدا نکرده بود و شرکت‌های نوظهور در آن دوره به‌راحتی می‌توانستند سهم خود را از بازار افزایش دهند. این شرکت‌ها اکنون به نوعی انحصار رسیده‌اند و تمام کشورها از همکاری با آنها استقبال می‌کنند. با این حال، می‌توان با حمایت دولت از این پیمانکاران تعهدات معقول و بیشتر را با هزینه کمتر در نظر گرفت. وی با اشاره به اینکه سازمان‌هایی مانند ایدرو که نقش دولتی دارند باید در این زمینه پیشگام باشند، توضیح داد: باید این موضوع را بپذیریم که قدرت سازمان‌های دولتی به مراتب بیشتر از بخش خصوصی است. در این شرایط ریسک سرمایه‌گذاری هم افزایش می‌یابد. این توان در سازمان ایدرو وجود دارد و می‌توان برای این کار بودجه مشخصی را در نظر گرفت. با وجود این، نباید فراموش کرد ایدرو یا هر کدام از پیمانکاران دولتی و خصوصی اکنون نمی‌توانند به‌تنهایی وارد چنین عرصه‌ای شوند. بر این اساس، بهترین راهکار این است که سازمان‌های قدرتمند در صفوف ابتدایی باشند و پیمانکاران خصوصی و کوچک‌تر نیز در پروژه‌ها نقش داشته باشند. به گفته شرفی، اجرای پروژه‌های کلان در کشورهای دیگر قدرت چانه‌زنی ایران را افزایش می‌دهد. اگر کشور ما چند قرارداد بزرگ با شرکت‌ها و کشورهای توسعه‌یافته در دنیا داشت، نه ترامپ و نه هیچ سیاستمدار دیگری می‌توانست به این راحتی ایران را ترک کند؛ فرض کنیم توتال در ایران 5 مگاپروژه داشت و قرارداد فاز 11 هم امضا شده بود، در این شرایط توتال هرگز قادر به ترک ایران نبود و تلاش می‌کرد حداقل از امریکا معافیت همکاری با ایران را بگیرد. امریکا هم به دلیل اینکه از خدمات این شرکت استفاده زیادی می‌برد مجبور بود دست‌کم بخشی از خواسته‌های توتال را قبول کند. واقعیت موضوع این است که کشورهای توسعه یافته از ایران استفاده چندانی نمی‌کنند و ما هم از آنها بهره چندانی نبرده‌ایم. در این شرایط، تحریم ایران ساده‌ترین کار ممکن است.
تاریخ آخرین به روز رسانی: 1403/05/23